|
كد خبر : 00674
تاريخ : 24/10/90
آشنايي با بيمه و
مفاهيم آن
بيمه در قرون وسطي حدود سال 1498 ميلادي در
يکي از قهوه خانه‌هاي معروف لندن به نام لويدز ( که هم اکنون يکي از بزرگ‌ترين
شرکت‌هاي بيمه در جهان است ) آغازشد. البته قبل از قرون چهاردهم نوعي از
قرارداد وجود داشت که بايد آنها را از اشکال ابتدايي بيمه دانست. مثلا در
يونان قديم، فروشندگان برده‌ها، علاوه بر قيمت برده‌ها، مبلغي هم اضافه مي‌گرفتند
و در عوض متعهد مي‌شدند که در صورت فرار، خسارت ناشي از آن ( قيمت برده‌ها
) را به صاحب آن بپردازند.
با گذشت زمان و وقوع ماشينيسم، بيمه نيز گسترش يافت. در واقع بيمه، پيامد
ديگر ماشينيسم است. اختراعي که از يک سو شيوه توليد را دگرگون كرد و موجب
افزايش توليد و تراکم سرمايه و ثروت و تقويت قدرت و موقعيت اقتصادي طبقه
ممتاز کارفرمايان و تضعيف روز افزون و استثمار طبقه کارگران شد. اما از سوي
ديگر زندگي جامعه را مخاطره‌آميز كرد. اين تاثير اخير خود موجب تحولي مهم
در حقوق مسئوليت مدني شد، و اصل مسئوليت مدني مبتني بر نظريه «خطر » را به
جاي مسئوليت مدني مبتني بر نظريه «تقصير» نشانيد.
اين تحولات موجب ضرورت طرح بيمه (در برابر حوادث ماشيني، و از جمله حوادث
رانندگي) و تامين اجتماعي شد. بيمه‌هاي مسئوليت مدني حوادث رانندگي و تامين
اجتماعي، گرچه هريک خواستگاه جداگانه‌اي دارند، اما هدف مشترک هر دوي آنها
حمايت از جان آدمي در مقابل حوادث و اتفاقات است. در سال 1310 خورشيدي،
فعاليت جدي ايران در زمينه بيمه آغاز شد. در اين سال بود که قانون و
نظامنامه ثبت شرکت‌ها در ايران به تصويب رسيد و متعاقب آن بسياري از شرکت‌هاي
بيمه خارجي از جمله گستراخ، آليانس، ايگل استار، يورکشاير، رويال، ويکتوريا،
ناسيونال سويس، فنيکس، اتحاد الوطني و... به تاسيس شعبه يا نمايندگي در
ايران پرداختند.
گسترش فعاليت شرکت‌هاي بيمه خارجي، مسئولان کشور را متوجه ضرورت تاسيس يک
شرکت بيمه ايراني کرد و دولت در شانزدهم شهريور سال 1314 شرکت سهامي بيمه
ايران را با سرمايه بيست ميليون ريال تاسيس كرد. فعاليت رسمي شرکت سهامي
بيمه ايران از اواسط آبان همان سال آغاز شد. تاسيس شرکت سهامي بيمه ايران،
نقطه عطفي در تاريخ فعاليت بيمه‌اي کشور به شمار مي‌رود، زيرا از آن پس
دولت با در اختيار داشتن تشکيلات اجرايي مناسب، قادر به کنترل بازار و
نظارت بر فعاليت موسسات بيمه خارجي شد. دو سال پس از تاسيس شرکت سهامي بيمه
ايران، «قانون بيمه » در 36 ماده تدوين شد و به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
پس از آن مقررات ديگري در جهت کنترل و نظارت بر فعاليت موسسات بيمه از طريق
الزام آنها به واگذاري 25 درصد بيمه نامه‌هاي صادره به صورت اتکايي اجباري
به شرکت سهامي بيمه ايران وضع شد ؛ در اين رهگذر، الزام به بيمه کردن
کالاهاي وارداتي و صادراتي و اموال موجود در ايران و ايرانيان مقيم خارج از
کشور نزد يکي از موسسات بيمه که در ايران به ثبت رسيده‌اند، بر استحکام
شرکت‌هاي بيمه افزود. نخستين شرکت بيمه خصوصي ايران به نام «بيمه شرق » در
سال 1329 خورشيدي تاسيس شد. پس از آن تا سال 1343 به تدريج هفت شرکت بيمه
خصوصي ديگر به نام‌هاي آريا، پارس، ملي، آسيا، البرز، اميد و ساختمان و کار
به ترتيب تاسيس شدند و به فعاليت بيمه پرداختند. و بالاخره پس از تاسيس اين
شرکت‌ها در سال 1350 « بيمه مرکزي ايران » شروع به فعاليت كرد.
شناسايي انواع بيمه
بيمه‌هاي اجتماعي: بيمه‌اي است که به دليل کمک و حمايت از طبقه يا طبقات
خاصي طراحي شده يا حتي براي رفاه تمامي شهروندان به کار مي‌رود و هدف از
ايجاد آن، بالاتر بردن سطح رفاه عموم و به بياني کمک به مردم است که
اصطلاحا به آن بيمه‌هاي اجتماعي يا تامين اجتماعي مي‌گويند.
بيمه‌هاي بازرگاني: بيمه‌اي است که افراد براي ايجاد اطمينان و پشتوانه در
فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي خود از آن بهره مي‌گيرند و حالت قرارداد و
داد و ستد با شرکت بيمه دارد و جنبه‌هاي حمايتي و کمک در آن به شکل تجارتي
مطرح است.
بيمه يک واژه حقوقي فارسي است، ولي در معني و تاريخ بناي آن نظريات مختلفي
بيان شدهاست. شادروان محمد جهانشاهي در مقاله ي مبسوطي به نام «بيمه از نظر
حقوق مدني» بيمه را يک لغت خالص فارسي مي‌داند که از هيچ زباني وارد فارسي
نشده است و ريشه آن هم به احتمال «بيم» به معناي ترس است، زيرا عنصر اولي و
اصلي ترس، از خطر است و از ترکيب اصطلاح روسي « استراخ » که به معناي ترس
است و همچنين کلمه «استروخانه» که در زبان روسي به معني عقد بيمه مي‌باشد،
شاهد آورده است.
محمد محمودي جيرکل، فاطمه حاج آقا محمدزاده
منبع:
روزنامه اطلاعات |